Sunday, April 6, 2008

Atalghular - Hardware & Software


Men UKiJ.org munbiride "hardware", "software" digen atalghular toghruluq boliwatqan munazirini körgen idim. Özüm til sahesige qiziqqinim üchün, töwendiki ikki sözni yasap tor ehlining munazirisige qoymaq boldum:

Hardware = Uytal
Software = Oytal

"Uyu" Uyghurchida "qétimaq" digen menini béridu. "Uyghur" digen millet namimizmu belkim deslepte "Uyughur" dep yasilip, kéyin "Uyghur"gha aylan'ghan bolushi mumkin. Yéngi söz yasashta ipadilimekchi bolghan menige yéqinlashsaq, yene bir tereptin menide qéyip kétish yüz bermeydighan bolsa, méningche boliwéridu. Shunga "hard"ning ornigha "uyu (uy)"ni ishlitishni teshebbus qilimen.

"Oy" sözi bolsa "tepekkur, xiyal" digen menilerni bérip, "réalliq"qa (mesilen, qattiq jisimlargha) oxshimaydighan uqumni béridu --- bu del "yumshaq détal" digen uqumdiki "yumshaq"ning menisige yéqinlishidu.

Én'gliz tilidiki "ware" sözining menisi "buyum, nerse, jisim" digendek bolup, tilimizdiki "tal" sözining menisi buninggha xélila yéqin: lughet meniside miqdar söz qilip ishlitilip, "dane, pay" digenlerni bildüridu; "talla" digen péil "nurghun buyum (nerse)lar arisidin yarighinini al", digen menini béridu, buningdin biz "tal"ning "buyum, nerse" digen menilirini éniq hés qilalaymiz.

Shundaq qilip, "hardware"ni "uytal", "software"ni "oytal" dep alsaq, hem mena jehettin esli sözlerning menilirige yéqin bolidu, hem bu ikki uqumning bir-birige munasiwetlik bir jüp uqum ikenlikimu nezerdin chüshüp qalmighan bolidu.

The New York Times

Channel News Asia